ارزیابی تحمل به تنش خشکی در ژنوتیپ های گندم دوروم با استفاده از شاخص های تحمل به خشکی

به منظور ارزیابی تحمل به خشکی در ژنوتیپ های پیشرفته گندم دوروم، تعداد 20 ژنوتیپ در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط بدون تنش و تنش رطوبتی در سال زراعی 89-1388 مورد بررسی قرار گرفتند. بر اساس نتایج تجزیه واریانس، اختلاف معنی داری بین ژنوتیپ ها از نظر عملکرد دانه در هر دو شرایط محیطی (تنش و بدون تنش) وجود داشت. بیشترین میانگین عملکرد دانه در شرایط تنش و بدون تنش به ترتیب متعلق به لاین های شماره 13 (3/808 گرم در متر مربع) و 14 (1177 گرم در متر مربع) بود. مطالعه همبستگی بین عملکرد در شرایط تنش، بدون تنش و شاخص های مقاومت به خشکی نشان داد که شاخص تحمل تنش (sti)، شاخص میانگین بهره وری (mp) و شاخص میانگین هندسی بهره وری (gmp) برای شناسایی ژنوتیپ هایی با عملکرد بالا در هر دو شرایط تنش و بدون تنش خشکی مناسب هستند، که در بین آن ها sti به عنوان مناسب ترین شاخص شناخته شد. در روش ترسیمی بای پلات ژنوتیپ ها به گروه های متحمل و غیر متحمل تقسیم شدند به نحوی که ژنوتیپ های شماره 4، 10، 11، 15، 14 و5 در ناحیه با پتانسیل تولید بالا و حساسیت پایین به خشکی و در مجاورت بردارهای مربوط به شاخص های مهم تحمل به خشکی mp, gmp و sti و ژنوتیپ های شماره 17، 6، 19، 20 و 16 در ناحیه با عملکرد پائین و حساسیت بالا به خشکی قرار گرفتند. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه خوشه ای و تابع تشخیص ژنوتیپ های مورد بررسی بر اساس سه شاخص sti, mp و gmp در پنج گروه قرار گرفتند. در مجموع بر مبنای شاخص های مقاومت به خشکی مبتنی بر عملکرد دانه، ژنوتیپ شماره 14 به عنوان ژنوتیپ متحمل به تنش شناخته شد.